Shot Peening ( Bilyalı dövme) mekanizması gereği soğuk işlem prosesidir. Ana amaç yüzeyde gerilim oluşturup mekanik özelliklerin modifiye edilmesidir.

Bu amaçla yüzey bombardımana tabi tutulur. Bombardıman için kullanılan malzemeler çelik bilyalar, seramik bilyalar , cam kürelerdir.

Kullanılan proses  piyasadaki kumlamaya oldukça benzemektedir. Fakat Shot peening(Bilyalı dövme) operasyonunda yüzey modifikasyonu söz konusu olduğu için proses parametreleri önem teşkil etmektedir. İstenilen yüzey gerilimine ulaşabilmek için çok fazla parametreyi kontrol altında tutmak gerekecektir. Bundan dolayı kumlama ile karıştırmamak gerekir. 


Proses sırasında yüzeyde gerilim oluşturulur. Bu gerilim çatlak oluşumunu önlemeye yardımcı olur dolayısıyla malzemede ömür artışı beklenir. Bombardımana tabi olurken malzemeye çarpan partiküller sadece bir tane değildir, binlerce partikül tüm yüzeyi döver ve yüzey boyunca gerilim tabakası oluşturur. Dolayısıyla yüksek stres altında çalışan parçalarda ters yönlü bir stres oluşturarak malzeme ömrüne direkt olarak etki eder.

formula1-shot-peen

Bu duruma Formula 1 araçları örnek verilebilir. Kritik parçalar yüksek gerilim altında çalıştığı için shot peen(Bilyalı dövme) operasyonuna tabi tutulurlar. Buna ilave olarak havacılık sektöründe de shot peening operasyonunun yeri bulunmaktadır.

Kısaca bahsetmek gerekirse, proses sırasında ana iş parçasından daha sert bir yapıda partiküller ( Çelik bilya, Seramik bilya vs.) istenilen basınç , akış miktarı , açı'da gönderilerek yüzey dövülür. Bu sırada yüzeyde bir gerilim tabakası oluşmaktadır. Kullanılan parametreler shot peen operasyonu yapılan makinanın kabiliyetleriyle doğru orantılıdır. Dolayısıyla iş parçasına, kullanılacak olan partiküle göre makine tasarımları ve ana bileşenleri değişim gösterebilir.

Prosesteki temel parametreler bilye çapı, hızı, kütlesi, dövme açısı ve parça ile bilyenin yapıldığı malzemelerdir. Bilya malzemesi genelde döküm çelik (steel shot) olmakla beraber , cam bilye( Glass bead) ve kesik tel (cut wire) parçacıklarının da kullanıldığı farklı uygulamalar vardır. Uygulamada seçilecek olan partikül istenilen intensity değerine göre belirlenir.

shot-peening

Temel kullanım alanları baskı yayları, krank milleri ve yorulmanın önemli bir problem olduğu yüksek gerilmeye maruz kalan dişlilerin diş dipleridir.

Shot Peening (Bilyalı dövme) bir son yüzey işlemidir , bu işlemden sonra yüzeyde oluşacak olan çarpma, çizik veya talaş kaldırma işlemleri o bölgede oluşan modifikasyonu yok edecektir.